Trasa nr 5: Szlakiem kwitnących czereśni (30,8 km)
Niezbyt długa i dość łatwa wycieczka, podczas której możemy doświadczyć jednego z cudów natury występujących w okolicach Góry Świętej Anny. To zakwitające co roku na początku maja czereśnie, których białe kwiaty dodają niezwykłego uroku krajobrazom. Na wycieczkę wyruszymy z Leśnicy, mijając po drodze 2 aleje czereśniowe, zabytki Góry Świętej Anny, kameralne wioski i maleńkie, lokalne muzea. Podczas całej trasy towarzyszyć nam będą drzewa owocowe, które znajdziemy nie tylko przy drogach, ale także w licznych sadach rozrzuconych po okolicznych wioskach.
MAPA TRASY
CIEKAWE MIEJSCA NA TRASIE
Leśnica
Siedziba gminy, miasteczko liczące blisko 3 tys. mieszkańców położone u stóp masywu Chełma i Góry św. Anny. Pierwsza wzmianka o Leśnicy pochodzi z 1217 roku. Miejscowość wzięła swoją nazwę od lasów kiedyś otaczających osadę. W centrum miasta zachował się stary układ urbanistyczny wokół Rynku wraz z wieloma dawnymi budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi. Mimo niewielkich rozmiarów Leśnicy znajdziemy w niej kilka ciekawych zabytków i atrakcji. Turystów wypoczywających w okolicy z pewnością przyciągnie choćby kąpielisko miejskie znajdujące się przy drogach na Górę Świętej Anny i do Poręby czy pięknie ukwiecony Park Miejski, doskonały do relaksu pośród zieleni. Tuż przy parku stoi pięknie odrestaurowany budynek dawnej stodoły, który pełni obecnie funkcje sali biesiadnej. Przy ul. Leśnickiej 10 znajduje się informacja turystyczna, w której dowiemy się wszystkiego, co najważniejsze o atrakcjach gminy i okolic.
Rynek w Leśnicy
Na Rynku w Leśnicy warto przyjrzeć się zabytkowym kamieniczkom z końca XIX i początku XX wieku. Przy południowej pierzei stoi zabytkowy posąg św. Jana Nepomucena z XVIII wieku. Jego autorem jest Johann Melchior Österreich. Z kolei przy wschodniej pierzei rynku stoi pomnik upamiętniający powstańców śląskich autorstwa opolskiego rzeźbiarza, Jana Borowczaka. Tuż obok pomnika znajduje się tablica z krzyżem powstańczym i napisami: „Miejsce walk powstańców śląskich” i „Chwała bohaterom”.
Kościół Trójcy Świętej w Leśnicy
Barokowa świątynia z drugiej połowy XV wieku stojąca nieopodal leśnickiego Rynku. We wnętrzu zachowały się: klasycystyczna chrzcielnica, ambona, obrazy i rzeźby z XVIII i XIX wieku, a także kamienna płyta nagrobna z XVII wieku z inskrypcją w języku czeskim, na której przedstawiono Fryderyka von Schneckenhausa, wójta Leśnicy oraz jego żonę Helenę Bogdanowską. Warto także zwrócić uwagę na inne płyty nagrobne poświęcone nieznanym postaciom oraz żelazną płytę z 1571 roku z herbami Jana von Kochtitzkiego i jego żony Faustyny. Tuż przed kościołem od strony Parku Miejskiego widać dwie zabytkowe kolumny i fragment starego bruku. To pozostałości po dawnej stodole.
Kościół cmentarny pw. Najświętszej Marii Panny w Leśnicy
Położony jest w północnej części miasta, na wzgórzu, na którym położony jest cmentarz. Świątynię zbudowano stylu gotyckim w XV wieku. Na okalającym ją cmentarzu zachowało się wiele starych nagrobków mieszkańców Leśnicy.
Małe Muzeum Leśnickie – galeria sztuki
Muzeum znajduje się w niewielkim budynku obok kościoła, na tyłach leśnickiego Rynku. Poznamy w nim historię Leśnicy i okolic Góry Świętej Anny, obejrzymy stare zdjęcia, przedmioty codziennego użytku, a także czasowe wystawy obrazów i rzeźb. Czasem odbywają się tu również odczyty, prelekcje i inne imprezy kulturalne.
Siedem źródeł w Leśnicy
Nigdy nie zamarzające źródło położone przy drodze z Leśnicy do Poręby. Wody z źródła zasilają potok Padół, kiedyś napędzający leśnickie młyny. Dziś to ujęcie wody pitnej dla miasta i gminy.
Aleje czereśniowe
Pierwsza z alei czereśniowych znajduje się zaraz na początku trasy pomiędzy Leśnicą a Górą Świętej Anny. Drugą z nich przejeżdżać będziemy na odcinku pomiędzy Ligotą Górną a Ligotą Dolną. Najlepiej wybrać się tutaj na początku maja, kiedy biel czereśni lśni z daleka w wiosennym słońcu. Dobrym czasem na wycieczkę jest także okres dojrzewania owoców. Choć w ostatnich czasach drzewa nieco zdziczały, podejmowane są działania pielęgnacyjne i liczne nowe nasadzenia, dzięki którym znów możemy cieszyć się słodkim smakiem owoców. Drzewa czereśniowe znajdziemy także w licznych sadach Ligoty Górnej, Ligoty Dolnej i Poręby.
Góra Świętej Anny (miejscowość)
Położona na wzgórzu Góra Świętej Anny jest jedną z najpiękniejszych miejscowości na Opolszczyźnie. Jej historia związana jest od wielu wieków z kultem św. Anny. Dziś to nie tylko cel licznych pielgrzymek, ale także jedno z najprężniejszych centrów turystycznych w regionie. W centrum miejscowości znajdziemy liczne punkty gastronomiczne, sklepiki z pamiątkami, a także dobrze rozwiniętą bazę noclegową. Są tu również muzea, galeria sztuki, a nawet letni tor saneczkowy, doskonała atrakcja nie tylko dla dzieci.
Sanktuarium św. Anny
Jeden z najważniejszych ośrodków kultu na Śląsku. Sanktuarium położone jest w centrum miejscowości na stromym wzgórzu, na które prowadzą z Rynku schody zwieńczone zabytkową bramą. Jego duchowym sercem jest bazylika z relikwiami i figurą św. Anny Samotrzeciej, będąca obiektem religijnego kultu już od końca XV wieku. Wnętrze kościoła zapiera dech bogactwem zdobień i dzieł sztuki sakralnej. Przepiękny dziedziniec przed kościołem zwany jest Rajskim Placem. Pod jego arkadami stoi 15 stuletnich konfesjonałów. Obok bazyliki wznosi się spory gmach Klasztoru Franciszkanów, a u jej podnóża w danym kamieniołomie – Grota Lurdzka.
Kalwaria na Górze Świętej Anny
Niezwykle miejsce kultu i licznych pielgrzymek. Na pagórkach położonych na wschód od bazyliki, pomiędzy Górą Świętej Anny, Leśnicą i Porębą zbudowano ponad trzydzieści kapliczek. Ich fundatorem był hrabia Georg Adam von Gaschin, który zlecił budowę w 1700 roku Domenicowi del Signore. Budowę, którą wzorowano na Kalwarii Zebrzydowskiej ukończono w 1709 roku. Wewnątrz szlaku biegnącego przez wszystkie kapliczki znajduje się wielka łąka z ołtarzem papieskim, przy którym mszę odprawiał Jan Paweł II podczas jednej ze swoich wizyt w Polsce.
Amfiteatr na Górze Świętej Anny
Plenerowy amfiteatr zbudowano w miejscu dawnych kamieniołomów w latach 30-tych XX wieku, po dojściu do władzy Hitlera. Miał on być sceną pompatycznych wieców partyjnych NSDAP i pomieścić ok. 50 tysięcy widzów, z czego 27 tys. na miejscach siedzących. Na skale nad amfiteatrem zamiast Pomnika Czynu Powstańczego stała wówczas rotunda mieszcząca sarkofagi bojowników organizacji Selbstchuz poległych w 1921 roku w walkach z polskimi powstańcami. Tuż przy amfiteatrze stoi zabytkowy piec wapienniczy – pozostałość dawnego kamieniołomu. Warto przespacerować się również wąwozem przy amfiteatrze, w którym możemy obejrzeć ciekawe formy skalne i geologiczne.
Pomnik Czynu Powstańczego na Górze Świętej Anny
Wzniesiono go w 1955 roku na skale nad amfiteatrem, w miejscu dawnej, niemieckiej rotundy. Jego projektantem był słynny polski rzeźbiarz – Xawery Dunikowski. Pomnik w stylu socrealistycznym upamiętnia powstańców śląskich, którzy zginęli podczas intensywnych walk prowadzonych w tym regionie. W pobliżu Góry Świętej Anny zachowało się kilka ich grobów, rozrzuconych po okolicy. Warto zwrócić uwagę na kamienie, którymi wyłożony jest plac wokół oraz drogi dojazdowe od pomnika. Pochodzą one z Jury Krakowsko-Częstochowskiej i można na nich zauważyć liczne odciski morskich stworzeń i prehistorycznej roślinności.
Park Krajobrazowy Góra Świętej Anny
Jeden z trzech parków krajobrazowych na terenie Opolszczyzny. Zajmuje on obszar o powierzchni ponad 5 tys. hektarów wokół masywu Chełma z najwyższym wzniesieniem Wyżyny Śląskiej – Górą Świętej Anny (408 m) zwaną również Górą Chełmską. Rozległy teren obejmuje 5 gmin i zawiera 6 rezerwatów przyrody: Góra św. Anny, Ligota Dolna, Lesisko, Grafik, Boże Oko i Biesiec. Występuje tu ok. 800 gatunków roślin, w tym 31 chronionych. Również fauna jest tu bogata. Można spotkać jelenie, sarny, tchórze, borsuki, lisy, dziki, oraz ponad 50 gatunków ptaków. W parku jest wiele znakowanych szlaków pieszych i rowerowych biegnących różnorodnym i pagórkowatym terenem.
Rezerwat Geologiczny Góra Świętej Anny
Góra Świętej Anny to dawny wulkan o czym przypomina rezerwat geologiczny zlokalizowany na terenie dawnego kamieniołomu w południowej części wioski. W jego centrum widać niewielki wulkaniczny stożek, który powstał w kalderze po poprzednim, większym wulkanie. Wokół rezerwatu wytyczono piękną widokowo ścieżkę dydaktyczną z licznymi tablicami opisującymi proces tworzenia się wulkanów. Powstały tu również punkty widokowe z ławkami. W wyraźnie zarysowanym kotle ogrnicz0nym od północy sporym klifem spotkać można sympatyczne stadko owiec wypasane na łąkach rezerwatu.
Wysoka
Miejscowość łącząca się od północy z Górą Świętej Anny, której początki sięgają czasów średniowiecza. Należała ona wówczas do klasztoru w Czarnowąsach. W Wysokiej podziwiać możemy kościół św. Floriana zbudowany w połowie XV wieku i rozbudowany w stylu neobarokowym w latach 1933 – 1934. Na jego murach zachowały się resztki granitowych zdobień z 1580 roku. Ciekawostką związaną ze świątynią jest słynna w regionie ruchoma szopka bożonarodzeniowa – dzieło miejscowego proboszcza Jana Sachera. Inne wartościowe zabytki wioski to rzeźba św. Trójcy z 1748 przy skrzyżowaniu dróg Wysoka – Kadłubiec oraz pozostałości kamiennego wiatraka w stylu holenderskim z połowy XIX wieku.
Ligota Dolna
Niewielka wioska leżąca u podnóża północnych stoków masywu Chełma, na terenie gminy Strzelce Opolskie. Tuż za wioską znajduje się dawny kamieniołom wapienia triasowego z charakterystycznym piecem wapienniczym zwanym Ikarem z Ligoty. Nazwa ta pochodzi od znajdującej się na nim płaskorzeźby Ikara z 1939 roku, która symbolizowała niemiecką organizację paramilitarną NSFKK. Działała ona przy lotnisku szybowcowym powstałym w Ligocie w 1937 roku, w czasie II wojny światowej należącym do Luftwaffe. O historii lotnictwa w Ligocie przypomina niewielka Izba Tradycji Lotniczych zlokalizowana na centralnym placu wioski, w kamiennym budynku przypominającym ziemiankę. Znajdziemy w niej stare zdjęcia, dokumenty oraz drobne przedmioty związane z lotnictwem, jak choćby stare śmigło samolotowe. Co ciekawe, to nie jedyne muzeum w wiosce. Na jej skraju, przy drodze wojewódzkiej nr 409 ulokowało się jeszcze Muzeum Sztuki Sakralnej z największą w Polsce kolekcją obrazów świętych.
Siedlec
Kameralna i zaciszna wioska leżąca na południu gminy Izbicko. Z jej okolic roztacza się piękny widoki na Górę św. Anny. W wiosce warto zobaczyć dwie stare figury. Pierwsza to powstała w 1797 r. figura św. Floriana, którą postawiono jako wotum dziękczynne za uratowanie wioski przed całkowitym spłonięciem w groźnym pożarze. W centrum wioski stoi jeszcze starsza figura św. Jana Nepomucena postawiona tu w 1740 roku. Przy remizie strażackiej można zobaczyć kolejny zabytek – stary wóz strażacki. Tuż obok znajduje się doskonałe miejsce na odpoczynek podczas rowerowej wycieczki – skwer z ławkami, placem zabaw oraz siłownią plenerową. W wiosce zachowało się również kilka starych kamiennych domów i murów.
Poznowice
Otoczona lasami wioska na południowych krańcach gminy Izbicko z rozległą panoramą Góry św. Anny w tle. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą już z 1300 roku. W dawnych czasach prawdopodobnie Poznowice były częścią legendarnego i nieistniejącego już śląskiego miasta Gorzowy. Przez stulecia swojej historii Poznowice, jak i całe okoliczne tereny, zmieniały właścicieli i państwa do których należały. Tę skomplikowaną historię przypomina kamień stojący w pobliżu zabytkowego kościoła, na którym wypisane są wszystkie nazwy wioski w różnych, używanych tu kiedyś językach. Nieopodal kościoła znajduje się cmentarz z zabytkową kapliczką. W skład Poznowic wchodzi też przysiółek o dźwięcznej nazwie Sława.
Kadłubiec
Niewielka wioska położona pomiędzy Wysoką a Dolną. W wiosce warto zwrócić uwagę na zabytkowy wiatrak typu holenderskiego z połowy XIX wieku oraz na murowaną kaplicę z tego samego okresu.
Poręba
Wioska położona na terenie Parku Krajobrazowego Góra Świętej Anny w malowniczym i głębokim wąwozie. Na terenie Poręby znajduje się klika kapliczek wchodzących w skład annogórskiej Kalwarii, a także okazały kościół Wniebowzięcia NMP stojący przy domu opieki. Przy kościele postawiono pomnik Edmunda Bojanowskiego, założyciela Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP.
PRZEBIEG TRASY (30,8 km)
LEŚNICA (Rynek – ul. Góry Świętej Anny) – GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY – (ul. Leśnicka – Rynek – ul. Strzelecka) – WYSOKA – LIGOTA GÓRNA – LIGOTA DOLNA – SPRZĘCICE – SIEDLEC – POZNOWICE – KALINOWICE – KADŁUBIEC – PORĘBA – LEŚNICA (kąpielisko – ul. Góry Świętej Anny – Rynek)
Na wycieczkę wyruszamy z Rynku w Leśnicy i jedziemy ul. Góry Świętej Anny na północny zachód. Na rozwidleniu dróg przy kąpielisku w Leśnicy skręcamy łagodnie w lewo, zgodnie z drogowskazem do Góry Świętej Anny. Czeka nas teraz długi (ok. 2,5 km), ale w miarę łagodny podjazd rozpoczynający się na pierwszej z alei czereśniowych. Jedziemy pod górę aż do Zajazdu Góra Świętej Anny. Tuż przed nim skręcamy ostro w prawo i podjeżdżamy po długim łuku w lewo do centrum Góry Świętej Anny. Mijamy Rynek i kierując się dalej główną drogą, przejeżdżamy przez wiadukt nad A4. Po chwili przejeżdżamy przez Wysoką, mijając po drodze zabytkowy kościół św. Floriana. Na skrzyżowaniu za nim skręcamy w lewo i jedziemy do Ligoty Górnej. Przejeżdżamy prosto przez wioskę i wjeżdżamy na drugą z alei czereśniowych. Na jej końcu, zanim szosa, którą jedziemy, dobiegnie do drogi wojewódzkiej nr 409, skręcamy łagodnie w lewo, na drogę szutrową prowadzącą do Ligoty Dolnej. Dojeżdżamy do głównej ulicy wioski i skręcamy w lewo. Po chwili mijamy niewielką kapliczkę i Izbę Tradycji Lotniczych znajdującą się nieopodal. Zaraz za nimi skręcamy w prawo i opuszczamy wioskę. Polna droga zakręca w prawo i po chwili dociera do drogi wojewódzkiej nr 409. Przecinamy ją ostrożnie prosto i jedziemy dalej asfaltową szosą. Po chwili mijamy Sprzęcice i 1,5 km dalej docieramy do Siedlca. Na końcu wioski skręcamy w prawo, w kierunku Poznowic. W centrum wioski skręcamy w prawo i mijamy kościół św. Michała Archanioła, za którym droga zakręca w lewo, w prawo i znów w lewo i opuszcza wioskę. Po chwili przejeżdżamy skrajem lasu i kawałek dalej docieramy do Kalinowic. Przejeżdżamy prosto przez całą wioskę i zaraz za nią przecinamy ostrożnie drogę wojewódzką nr 409. Czeka nas teraz długi podjazd do Wysokiej, na końcu którego docieramy do skrzyżowania, które przejeżdżaliśmy już wcześniej. Tu skręcamy w lewo i po chwili przejeżdżamy przez Kadłubiec.
W Kadłubcu zaraz za ostatnimi zabudowaniami skręcamy w prawo, przejeżdżając po chwili pod autostradą A4. Po prawej stronie widzimy ruiny zabytkowego wiatraka. Sześćset metrów dalej dojeżdżamy do poprzecznej drogi, na której skręcamy w prawo i wjeżdżamy do Poręby. Jedziemy rzadko uczęszczaną asfaltową drogą przez całą wieś. Tuż za nią docieramy do Leśnicy, mijamy kąpielisko, skręcamy w lewo i dojeżdżamy do Rynku, gdzie kończymy wycieczkę.
opis trasy, zdjęcia i mapa:
Przemysław Supernak, SuperGlob