TRASA 3 – Z LEŚNICY NA GÓRĘ ŚWIĘTEJ ANNY DROGĄ FILOZOFÓW
PIESZO WOKÓŁ GÓRY ŚWIĘTEJ ANNY
TRASA 3 – Z LEŚNICY NA GÓRĘ ŚWIĘTEJ ANNY DROGĄ FILOZOFÓW
MAPA TRASY
https://www.google.com/maps/d/u/0/viewer?mid=1HLFTVloTgKKYMoB7JYnd4rAXw38pT6x5&usp=sharing
CHARAKTERYSTYKA TRASY
Rodzaj trasy: średnio trudna, turystyczna
Długość trasy: 12,3 km
Czas przejazdu: ok. 4,5 h
Drogi asfalt/bruk: 5,5 km
Drogi gruntowe:6,8 km
Suma podejść:430 m
Suma zejść:430 m
Najwyższy punkt:387 m n.p.m.
Najniższy punkt:223 m n.p.m.
Nieco dłuższa trasa, która nie wymaga zbyt dużego wysiłku. Pierwsza część wędrówki to podejście prowadzące historycznym traktem zwanym przez mieszkańców „drogą filozofów”, a w dalszej części ścieżkami annogórskiej Kalwarii. Po drodze odwiedzimy wszystkie najważniejsze atrakcje Góry Świętej Anny, zaglądając także do głębokiego wąwozu, w którym położony jest monumentalny amfiteatr. W drodze powrotnej odwiedzimy Porębę, z której wrócimy do Leśnicy pięknym widokowo szlakiem biegnącym grzbietem wzgórza.
CIEKAWE MIEJSCA NA TRASIE
LEŚNICA
Miasto będące siedzibą gminy, liczące blisko 3 tys. mieszkańców, położone u stóp masywu Chełma i Góry św. Anny. Pierwsza wzmianka o Leśnicy pochodzi z 1217 roku. Miejscowość wzięła swoją nazwę od lasów kiedyś otaczających osadę. W centrum Leśnicy zachował się stary układ urbanistyczny wokół Rynku wraz z wieloma dawnymi budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi. Mimo niewielkich rozmiarów miasteczka znajdziemy w nim kilka ciekawych zabytków i atrakcji. Turystów wypoczywających w okolicy z pewnością przyciągnie choćby letnie kąpielisko znajdujące się przy drodze na Górę Świętej Anny i do Poręby, czy pięknie ukwiecony Park Miejski, doskonały do relaksu pośród zieleni. Tuż przy parku stoi pięknie odrestaurowany budynek dawnej stodoły, który pełni obecnie funkcje sali biesiadnej. Przy ul. Leśnickiej 10 znajduje się informacja turystyczna, w której dowiemy się wszystkiego, co najważniejsze o atrakcjach gminy i okolic.
LEŚNICA, RYNEK
Na Rynku w Leśnicy warto przyjrzeć się zabytkowym kamieniczkom z końca XIX i początku XX wieku. Przy południowej pierzei stoi zabytkowy posąg św. Jana Nepomucena z XVIII wieku. Jego autorem jest Johann Melchior Österreich. Z kolei przy wschodniej pierzei rynku znajduje się pomnik upamiętniający Powstańców Śląskich autorstwa opolskiego rzeźbiarza, Jana Borowczaka. Tuż obok pomnika znajduje się tablica z krzyżem powstańczym i napisami: „Miejsce walk powstańców śląskich” i „Chwała bohaterom”.
LEŚNICA, KOŚCIÓŁ TRÓJCY ŚWIĘTEJ
Barokowa świątynia z drugiej połowy XV wieku stoi nieopodal leśnickiego Rynku. We wnętrzu zachowały się: klasycystyczna chrzcielnica, ambona, obrazy i rzeźby z XVIII i XIX wieku, a także kamienna płyta nagrobna z XVII wieku z inskrypcją w języku czeskim, na której przedstawiono Fryderyka von Schneckenhausa, wójta Leśnicy oraz jego żonę Helenę Bogdanowską. Warto także zwrócić uwagę na inne płyty nagrobne poświęcone nieznanym postaciom oraz żelazną płytę z 1571 roku z herbami Jana von Kochtitzkiego i jego żony Faustyny. Tuż przed kościołem od strony Parku Miejskiego widać dwie zabytkowe kolumny i fragment starego bruku. To pozostałości po dawnej stodole.
LEŚNICA, KOŚCIÓŁ CMENTARNY ZWIASTOWANIA NMP
Położony jest w północnej części miasta, na wzgórzu, na którym ulokowany jest cmentarz. Świątynię zbudowano w stylu gotyckim w XV wieku. Na cmentarzu okalającym świątynię zachowało się wiele starych nagrobków mieszkańców Leśnicy.
LEŚNICA, MAŁE MUZEUM LEŚNICKIE I GALERIA SZTUKI
Muzeum znajduje się w niewielkim budynku obok kościoła, na tyłach leśnickiego Rynku. W placówce poznamy historię Leśnicy i okolic Góry Świętej Anny, obejrzymy stare zdjęcia, przedmioty codziennego użytku, a także czasowe wystawy obrazów i rzeźb. Czasem odbywają się tu również odczyty, prelekcje i inne imprezy kulturalne.
LEŚNICA, CMENTARZ ŻYDOWSKI
Położony na uboczu, na wschodnich krańcach Leśnicy, przy szlaku rowerowym do górnej części Poręby. Założono go w 1837 roku po zakazie chowania zmarłych Żydów w Strzelcach Opolskich. Do dziś zachowały się w całości lub częściowo 34 nagrobki.
PARK KRAJOBRAZOWY GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY
Jeden z trzech parków krajobrazowych na terenie Opolszczyzny. Zajmuje on obszar o powierzchni ponad 5 tys. hektarów wokół masywu Chełma, z najwyższym wzniesieniem Wyżyny Śląskiej – Górą Świętej Anny (408 m) zwaną również Górą Chełmską. Rozległy teren obejmuje 5 gmin i zawiera 6 rezerwatów przyrody: Góra św. Anny, Ligota Dolna, Lesisko, Grafik, Boże Oko i Biesiec. Występuje tu ok. 800 gatunków roślin, w tym 31 chronionych. Również fauna jest tu bogata. Można spotkać jelenie, sarny, tchórze, borsuki, lisy, dziki oraz ponad 50 gatunków ptaków. W parku jest wiele znakowanych szlaków pieszych i rowerowych biegnących różnorodnym i pagórkowatym terenem.
DROGA FILOZOFÓW
Historyczna ścieżka prowadząca z Leśnicy na Górę Świętej Anny. Potocznie zwana jest „chodnikiem”, „drogą bawarską” lub „drogą filozofów”. Zaczyna się w Leśnicy przy kamiennym krzyżu u zbiegu ulic Góry Świętej Anny i Trzech Braci, kończy przy kapliczce II Stacja Pogrzebowa i biegnie pośród pól terenem o nazwach miejscowych Zakoncie i Bejerowiec. W jej sąsiedztwie, w środkowej części szlaku od dawnych czasów stoi niezwykła kapliczka skrzynkowa. Z tego miejsca roztacza się malowniczy widok na okoliczne wzgórza.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, KALWARIA
Niezwykle miejsce kultu przyciągające licznych pielgrzymów z całej Polski. Na pagórkach położonych na wschód od Bazyliki św. Anny, pomiędzy Górą Świętej Anny, Leśnicą i Porębą postawiono ponad trzydzieści kapliczek. Ich fundatorem był hrabia Georg Adam von Gaschin. W 1700 roku zlecił on budowę Domenicowi del Signore, który w swoim projekcie wzorował się na Kalwarii Zebrzydowskiej. Prace budowlane ukończono w 1709 roku. Wewnątrz szlaku biegnącego pośród kapliczek znajduje się wielka łąka z ołtarzem papieskim, przy którym mszę odprawiał Jan Paweł II podczas swojej wizyty w 1983 roku.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, MUZEUM CZYNU POWSTAŃCZEGO
Muzeum otwarte w 1964 roku jest wyspecjalizowanym oddziałem Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu. Pierwotnie znajdowało się w Leśnicy. W 1980 roku przeniosło się do obecnej siedziby w dolnej części miejscowości Góra Świętej Anny, przy drodze łączącej ją z Leśnicą. Ekspozycja poświęcona jest trzem powstaniom śląskim oraz plebiscytowi na Górnym Śląsku. Tworzy ją prawie 2,5 tysiąca eksponatów, pośród których znajdziemy pamiątki po powstańcach, sztandary bojowe oraz ręcznie pisane rozkazy wydawane podczas III Powstania Śląskiego. Po 2006 roku do zbiorów muzeum doszła „Panorama Powstań Śląskich” – unikalna multimedialna ekspozycja z 15-minutowym spektaklem typu „światło i dźwięk”. Do miejsca, w którym prezentowana jest wystawa prowadzi ścieżka przyrodniczo-historyczna prezentująca bogactwo okolicznej przyrody oraz zabytki Góry Świętej Anny. W Muzeum Czynu Powstańczego znajduje się także Dział Przyrody Muzeum Śląska Opolskiego, który organizuje wystawy czasowe oraz prowadzi działalność edukacyjną. Najnowszym eksponatem muzeum jest replika samochodu pancernego „Korfanty” stojąca na dziedzińcu.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO KRZYŻA
Obok Bazyliki św. Anny i kościoła w Porębie to trzeci kościół na naszej trasie i jedna z największych budowli Kalwarii. Stoi w sercu Góry Świętej Anny, przy drodze do Domu Pielgrzyma. W kościele znajdują się aż trzy ołtarze przedstawiające XI, XII i XIII stację Drogi Krzyżowej. Na bocznych ścianach podziwiać możemy portrety Adama i Jerzego Gaschinów - fundatorów kościoła i całej Kalwarii. W podziemiach znajdują się dwie krypty grobowe rodu Gaschinów. Z kolei na zewnątrz, naprzeciw świątyni stoi ołtarz z trzema krzyżami upamiętniający śmierć Chrystusa.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY - MIEJSCOWOŚĆ
Położona na wzgórzu Góra Świętej Anny to jedna z najpiękniejszych miejscowości na Opolszczyźnie. Jej historia związana jest od wielu wieków z kultem św. Anny Samotrzeciej. Dziś to nie tylko cel licznych pielgrzymek, ale także jeden z najprężniejszych ośrodków turystycznych w regionie. W centrum miejscowości znajdziemy liczne punkty gastronomiczne, sklepiki z pamiątkami, a także dobrze rozwiniętą bazę noclegową. Są tu również muzea, galeria sztuki, a nawet letni tor saneczkowy, doskonała atrakcja nie tylko dla dzieci. Jednym z najważniejszych punktów Góry Świętej Anny jest Pomnik Czynu Powstańczego dłuta Xawerego Dunikowskiego. Zaraz za nim rozciąga się głęboki wąwóz, w którym ulokowany jest plenerowy amfiteatr zbudowany w czasach hitlerowskich Niemiec.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, REZERWAT GEOLOGICZNY
Góra Świętej Anny to dawny wulkan, o czym przypomina Rezerwat Geologiczny zlokalizowany na terenie dawnego kamieniołomu w południowej części miejscowości. W jego centrum widać niewielki stożek, który powstał w kalderze po poprzednim, większym wulkanie. Wokół rezerwatu wytyczono piękną widokowo ścieżkę dydaktyczną z licznymi tablicami opisującymi proces tworzenia się wulkanów. Powstały tu również punkty widokowe z ławkami. W wyraźnie zarysowanym kotle ogranicz0nym od północy sporym klifem spotkać można sympatyczne stadko owiec pasące się na łąkach rezerwatu.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, MUZEUM KRZYŻA ŚWIĘTEGO
Prywatne Muzeum Krzyża Świętego jest filią Muzeum Sztuki Sakralnej w Ligocie Dolnej położonej nieopodal Góry Świętej Anny. Zlokalizowane jest ono w centrum miejscowości, w budynku dawnej karczmy pełniącej niegdyś również funkcję „domu pielgrzyma”. Zgromadzono w nim liczne artefakty związane z Krzyżem Świętym. Oprócz samych krzyży to również przedstawienia drogi krzyżowej, wizerunki świętych z atrybutem krzyża oraz obrazy i rzeźby ukazujące sceny ukrzyżowania Chrystusa. W „Sali Tysiąca Krzyży” podziwiać możemy krucyfiksy należące do różnych wyznań chrześcijańskich. Z kolei w „Izbie Świętej Anny” obejrzeć można dawne pamiątki i dewocjonalia annogórskie oraz wizerunki św. Anny Samotrzeciej, patronki sanktuarium na Górze Świętej Anny.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, POMNIK CZYNU POWSTAŃCZEGO
Pomnik Czynu Powstańczego dłuta znanego polskiego rzeźbiarza Ksawerego Dunikowskiego stanął w 1995 na stromym, wapiennym wzgórzu, na którym niegdyś znajdowało się mauzoleum nazistowskie. Monument upamiętnia powstańców, którzy zginęli w krwawej bitwie z niemieckim Freikorpsem podczas III Powstania Śląskiego w 1921 roku. Warto zwrócić uwagę na plac oraz drogi prowadzące do pomnika z centrum wioski (ul. Powstańców Śl. i ul. Dunikowskiego). Na ostatnich odcinkach zbudowane są one z kamieni sprowadzonych tu z Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Na niektórych z nich można wyraźnie dostrzec skamieliny - odciśnięte muszle oraz szczątki prehistorycznych stworzeń i roślin morskich.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, WAPIENNIK
W miejscu dzisiejszego amfiteatru w XIX wieku działał kamieniołom wapienia. Był to jeden z kilku kamieniołomów w okolicach Góry Świętej Anny, w których w owym czasie intensywnie pozyskiwano kamień wapienny. Jedyną budowlą ocalałą z tamtych czasów jest piec wapienny stojący na początku Doliny Krowioka, tuż obok amfiteatru. Działał on do lat 20-tych XX wieku.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, AMFITEATR
Monumentalna budowla powstała w czasach hitlerowskich Niemiec. W 1934 r. NSDAP otrzymała na własność tutejsze kamieniołomy i już w 1938 r. w głębokim wąwozie, w miejscu dawnego kamieniołomu stanął amfiteatr oraz mauzoleum upamiętniające Niemców, którzy zginęli w okolicy podczas III Powstania Śląskiego. Na otwarcie miał gościć kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler, jednak na skutek pogłosek o planowanym zamachu na jego życie, w ostatniej chwili odwołał swój przyjazd. Amfiteatr miał 7 tys. miejsc siedzących i ok. 30 tys. miejsc stojących, co czyni go jednym z największych w Europie. Wyróżniał się wyjątkową akustyką, która przydawała się zwłaszcza podczas pompatycznych, hitlerowskich wieców partyjnych.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, SANKTUARIUM ŚWIĘTEJ ANNY
Jeden z najważniejszych ośrodków kultu na Śląsku. Sanktuarium położone jest w centrum miejscowości na stromym wzgórzu, na które prowadzą z Rynku schody zwieńczone zabytkową bramą. Jego duchowym sercem jest bazylika z relikwiami i figurą św. Anny Samotrzeciej, będąca obiektem religijnego kultu już od końca XV wieku. Wnętrze kościoła zapiera dech bogactwem zdobień i dzieł sztuki sakralnej. Przepiękny dziedziniec przed świątynią zwany jest Rajskim Placem. Pod jego arkadami stoi 15 stuletnich konfesjonałów. Obok bazyliki wznosi się spory gmach Klasztoru Franciszkanów, a u jej podnóża, w danym kamieniołomie – Grota Lurdzka.
PORĘBA, KOŚCIÓŁ MATKI BOSKIEJ WNIEBOWZIĘTEJ
Pięknie położony w wąwozie kościół to jedna z największych budowli Kalwarii na Górze Świętej Anny. Dawniej nazywano go Grobem Matki Boskiej od symbolicznego grobu upamiętniającego jej wniebowzięcie, który znajduje się w półkolistej absydzie dobudowanej we wschodniej części świątyni. Wnętrze kościoła przykryte jest sklepieniem kolebkowym z geometryczną dekoracją stiukową o motywach roślinnych. Obok kościoła stoi Dom Opieki Sióstr Służebniczek im. Edmunda Bojanowskiego, którego popiersie znajduje się przed wejściem do ośrodka.
SKRÓCONY PRZEBIEG TRASY
LEŚNICA (Rynek – ul. Góry Świętej Anny) • droga filozofów • GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY (Muzeum Czynu Powstańczego – kościół Świętego Krzyża – Muzeum Krzyża Świętego – ul. Powstańców Śląskich – Pomnik Czynu Powstańczego – Dolina Krowioka – wapiennik – amfiteatr – ul. Dunikowskiego – ul. Leśnicka – Rynek – ul. Kalwaryjska – Aleja Jana Pawła II) • polna droga do Poręby • PORĘBA (ul. Wiejska – żółty szlak rowerowy – ul. Strzelecka) • czerwony szlak rowerowy • LEŚNICA (cmentarz żydowski – ul. 1 Maja – Rynek)
SZCZEGÓŁOWY PRZEBIEG TRASY
0,0 km • Leśnica – Góra Świętej Anny, amfiteatr
Długość odcinka – 4,8 km.
Wędrówkę rozpoczynamy na Rynku w Leśnicy. Kierujemy się ul. Góry Świętej Anny, która opuszcza Rynek w kierunku zachodnim, zakręca w prawo i na rozwidleniu na skraju miasta odbija w lewo. Poruszamy się turystycznym Szlakiem Powstańców Śląskich oraz czerwonym szlakiem rowerowym. Najbliższy odcinek ok. 800 metrów musimy przejść wzdłuż asfaltowej drogi samochodowej. To jedna ze słynnych alei czereśniowych na Górze Świętej Anny. Gdy dojdziemy do Kaplicy IV Stacja Pogrzebowa, skręcamy w lewo w polną drogę, która po chwili biegnie malowniczym wąwozem. To historyczna ścieżka zwana „drogą filozofów”. Przy Kaplicy III Stacja Pogrzebowa skręcamy w lewo i dochodzimy do II Stacji Pogrzebowej. Tu nasz szlak zakręca w prawo i wchodzi do lasu. Po drodze mijamy 3 kolejne kapliczki annogórskiej Kalwarii i docieramy do Muzeum Czynu Powstańczego. Tu przekraczamy asfaltową szosę i idziemy dalej leśną ścieżką równoległą do drogi. Po chwili czeka nas dość strome podejście. Dalej mijamy Kaplicę Płaczące Niewiasty, Kaplicę III Upadek oraz Pustelnię i dochodzimy do kościoła Świętego Krzyża, przy którym stoją trzy krzyże upamiętniające śmierć Chrystusa oraz 4 kolejne kaplice. Za drogą po lewej stronie znajduje się punkt widokowy na Rezerwat Geologiczny. Przechodzimy na drugą stronę asfaltowej drogi i mijając Muzeum Krzyża Świętego, schodzimy ul. Powstańców Śląskich wzdłuż Rezerwatu Geologicznego. Przy punkcie widokowym skręcamy w prawo i zmierzamy w stronę Pomnika Czynu Powstańczego. Warto przyjrzeć się kamieniom, z których zbudowana jest droga. Można na nich wypatrzeć odciski muszli i szczątków skamieniałych stworzeń i roślin morskich. Przy pomniku skręcamy w lewo i wchodzimy do lasu. Idziemy leśną ścieżką do końca, po czym skręcamy dwukrotnie w prawo, schodząc do Doliny Krowioka i zawracając w stronę amfiteatru. Po chwili mijamy dawny wapiennik i kamiennymi schodami wchodzimy na teren amfiteatru.
4,8 km • Góra Świętej Anny, amfiteatr - Poręba
Długość odcinka – 3,0 km.
Z amfiteatru na Górze Świętej Anny wychodzimy schodami po lewej stronie skalnego klifu wspinającymi się do Pomnika Czynu Powstańczego. Na górze idziemy ul. Dunikowskiego w kierunku centrum miejscowości. Dochodzimy do ul. Leśnickiej, na której skręcamy w lewo i po chwili docieramy do Rynku. Tu skręcamy w prawo, w ul. Kalwaryjską, którą biegnie Droga Świętego Jakuba. Idziemy nią krótki odcinek, okrążając Sanktuarium Świętej Anny. Na rozwidleniu dróg skręcamy w prawo, w stronę Domu Pielgrzyma, przy którym idziemy prosto w kierunku parkingu na tyłach schroniska. Po chwili kończy się asfalt i zaczyna polna droga stromo opadająca do malowniczej doliny. Dalej idziemy pośród łąk i sadów czereśniowych. Na końcu krętej drogi dochodzimy ponownie do Kalwarii, mijamy skupisko kilku kapliczek i po chwili docieramy do Poręby.
7,8 km • Poręba - Leśnica
Długość odcinka – 4,5 km.
W Porębie przy Kaplicy Rzeka Cedron skręcamy w lewo na główną drogę i idziemy następne 700 m wzdłuż rzadko uczęszczanej szosy samochodowej. Mijamy VI Stację Pogrzebową, a za nią kościół Matki Boskiej Wniebowziętej. Trzysta metrów za kościołem skręcamy w prawo, w wąską drogę wspinającą się do górnej części Poręby. Prowadzi nią żółty szlak rowerowy. Na górze skręcamy w prawo, a na następnym rozwidleniu w lewo i poruszamy się dalej polną drogą biegnącą grzbietem wzgórza. Towarzyszy nam czerwony szlak rowerowy. Półtora kilometra dalej mijamy kameralny cmentarz żydowski w Leśnicy. Kilometr za nim dochodzimy do asfaltowej drogi, skręcamy w prawo i ul. 1 Maja docieramy do Rynku w Leśnicy, na którym kończymy naszą wędrówkę.
Przebieg trasy, opisy, zdjęcia i mapa:
Przemysław Supernak, SuperGlob