TRASA 5 – WOKÓŁ GÓRY ŚWIĘTEJ ANNY PRZEZ REZERWAT BIESIEC I LIGOTĘ DOLNĄ
PIESZO WOKÓŁ GÓRY ŚWIĘTEJ ANNY
TRASA 5 – WOKÓŁ GÓRY ŚWIĘTEJ ANNY
PRZEZ REZERWAT BIESIEC I LIGOTĘ DOLNĄ
MAPA TRASY
https://www.google.com/maps/d/u/0/viewer?mid=1EVwUeMkqgQ1d6gvvby_JYQBv_sC5ss5U&usp=sharing
CHARAKTERYSTYKA TRASY
Rodzaj trasy: średnio trudna, turystyczna
Długość trasy: 13,6 km
Czas przejazdu: ok. 4,5 h
Drogi asfalt/bruk: 6,0 km
Drogi gruntowe:7,6 km
Suma podejść:402 m
Suma zejść:402 m
Najwyższy punkt:396 m n.p.m.
Najniższy punkt:228 m n.p.m.
Najdłuższa z proponowanych tras pomimo większego dystansu nie powinna sprawić zbyt dużych trudności. To świetna propozycja zarówno dla miłośników wędrówek na łonie natury jak również na długi, rodzinny spacer. Spore fragmenty szlaku biegną przez piękne bukowe lasy. Pozostałe fragmenty trasy prowadzą polnymi i rzadko uczęszczanymi asfaltowymi drogami z malowniczymi widokami na okolicę. Podczas wędrówki nie zabraknie również ciekawych zabytków jak kaplica Nawiedzenia NMP w Oleszce czy barokowy pałac i kościół św. Mikołaja w Żyrowej.
CIEKAWE MIEJSCA NA TRASIE
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY - MIEJSCOWOŚĆ
Położona na wzgórzu Góra Świętej Anny to jedna z najpiękniejszych miejscowości na Opolszczyźnie. Jej historia związana jest od wielu wieków z kultem św. Anny Samotrzeciej. Dziś to nie tylko cel licznych pielgrzymek, ale także jeden z najprężniejszych ośrodków turystycznych w regionie. W centrum miejscowości znajdziemy liczne punkty gastronomiczne, sklepiki z pamiątkami, a także dobrze rozwiniętą bazę noclegową. Są tu również muzea, galeria sztuki, a nawet letni tor saneczkowy, doskonała atrakcja nie tylko dla dzieci. Jednym z najważniejszych punktów Góry Świętej Anny jest Pomnik Czynu Powstańczego dłuta Xawerego Dunikowskiego. Zaraz za nim rozciąga się głęboki wąwóz, w którym ulokowany jest plenerowy amfiteatr zbudowany w czasach hitlerowskich Niemiec.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, SANKTUARIUM ŚWIĘTEJ ANNY
Jeden z najważniejszych ośrodków kultu na Śląsku. Sanktuarium położone jest w centrum miejscowości na stromym wzgórzu, na które prowadzą z Rynku schody zwieńczone zabytkową bramą. Jego duchowym sercem jest bazylika z relikwiami i figurą św. Anny Samotrzeciej, będąca obiektem religijnego kultu już od końca XV wieku. Wnętrze kościoła zapiera dech bogactwem zdobień i dzieł sztuki sakralnej. Przepiękny dziedziniec przed świątynią zwany jest Rajskim Placem. Pod jego arkadami stoi 15 stuletnich konfesjonałów. Obok bazyliki wznosi się spory gmach Klasztoru Franciszkanów, a u jej podnóża, w danym kamieniołomie – Grota Lurdzka.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, KOŚCIÓŁ ŚWIĘTEGO KRZYŻA
Obok Bazyliki św. Anny i kościoła w Porębie to trzeci kościół na naszej trasie i jedna z największych budowli Kalwarii. Stoi w sercu Góry Świętej Anny, przy drodze do Domu Pielgrzyma. W kościele znajdują się aż trzy ołtarze przedstawiające XI, XII i XIII stację Drogi Krzyżowej. Na bocznych ścianach podziwiać możemy portrety Adama i Jerzego Gaschinów - fundatorów kościoła i całej Kalwarii. W podziemiach znajdują się dwie krypty grobowe rodu Gaschinów. Z kolei na zewnątrz, naprzeciw świątyni stoi ołtarz z trzema krzyżami upamiętniający śmierć Chrystusa.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, MUZEUM KRZYŻA ŚWIĘTEGO
Prywatne Muzeum Krzyża Świętego jest filią Muzeum Sztuki Sakralnej w Ligocie Dolnej położonej nieopodal Góry Świętej Anny. Zlokalizowane jest ono w centrum miejscowości, w budynku dawnej karczmy pełniącej niegdyś również funkcję „domu pielgrzyma”. Zgromadzono w nim liczne artefakty związane z Krzyżem Świętym. Oprócz samych krzyży to również przedstawienia drogi krzyżowej, wizerunki świętych z atrybutem krzyża oraz obrazy i rzeźby ukazujące sceny ukrzyżowania Chrystusa. W „Sali Tysiąca Krzyży” podziwiać możemy krucyfiksy należące do różnych wyznań chrześcijańskich. Z kolei w „Izbie Świętej Anny” obejrzeć można dawne pamiątki i dewocjonalia annogórskie oraz wizerunki św. Anny Samotrzeciej, patronki sanktuarium na Górze Świętej Anny.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, POMNIK CZYNU POWSTAŃCZEGO
Pomnik Czynu Powstańczego dłuta znanego polskiego rzeźbiarza Ksawerego Dunikowskiego stanął w 1995 na stromym, wapiennym wzgórzu, na którym niegdyś znajdowało się mauzoleum nazistowskie. Monument upamiętnia powstańców, którzy zginęli w krwawej bitwie z niemieckim Freikorpsem podczas III Powstania Śląskiego w 1921 roku. Warto zwrócić uwagę na plac oraz drogi prowadzące do pomnika z centrum wioski (ul. Powstańców Śl. i ul. Dunikowskiego). Na ostatnich odcinkach zbudowane są one z kamieni sprowadzonych tu z Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Na niektórych z nich można wyraźnie dostrzec skamieliny - odciśnięte muszle oraz szczątki prehistorycznych stworzeń i roślin morskich.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, REZERWAT GEOLOGICZNY
Góra Świętej Anny to dawny wulkan, o czym przypomina Rezerwat Geologiczny zlokalizowany na terenie dawnego kamieniołomu w południowej części miejscowości. W jego centrum widać niewielki stożek, który powstał w kalderze po poprzednim, większym wulkanie. Wokół rezerwatu wytyczono piękną widokowo ścieżkę dydaktyczną z licznymi tablicami opisującymi proces tworzenia się wulkanów. Powstały tu również punkty widokowe z ławkami. W wyraźnie zarysowanym kotle ogranicz0nym od północy sporym klifem spotkać można sympatyczne stadko owiec pasące się na łąkach rezerwatu.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, AMFITEATR
Monumentalna budowla powstała w czasach hitlerowskich Niemiec. W 1934 r. NSDAP otrzymała na własność tutejsze kamieniołomy i już w 1938 r. w głębokim wąwozie, w miejscu dawnego kamieniołomu stanął amfiteatr oraz mauzoleum upamiętniające Niemców, którzy zginęli w okolicy podczas III Powstania Śląskiego. Na otwarcie miał gościć kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler, jednak na skutek pogłosek o planowanym zamachu na jego życie, w ostatniej chwili odwołał swój przyjazd. Amfiteatr miał 7 tys. miejsc siedzących i ok. 30 tys. miejsc stojących, co czyni go jednym z największych w Europie. Wyróżniał się wyjątkową akustyką, która przydawała się zwłaszcza podczas pompatycznych, hitlerowskich wieców partyjnych.
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY, WAPIENNIK
W miejscu dzisiejszego amfiteatru w XIX wieku działał kamieniołom wapienia. Był to jeden z kilku kamieniołomów w okolicach Góry Świętej Anny, w których w owym czasie intensywnie pozyskiwano kamień wapienny. Jedyną budowlą ocalałą z tamtych czasów jest piec wapienny stojący na początku Doliny Krowioka, tuż obok amfiteatru. Działał on do lat 20-tych XX wieku.
PARK KRAJOBRAZOWY GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY
Jeden z trzech parków krajobrazowych na terenie Opolszczyzny. Zajmuje on obszar o powierzchni ponad 5 tys. hektarów wokół masywu Chełma, z najwyższym wzniesieniem Wyżyny Śląskiej – Górą Świętej Anny (408 m) zwaną również Górą Chełmską. Rozległy teren obejmuje 5 gmin i zawiera 6 rezerwatów przyrody: Góra św. Anny, Ligota Dolna, Lesisko, Grafik, Boże Oko i Biesiec. Występuje tu ok. 800 gatunków roślin, w tym 31 chronionych. Również fauna jest tu bogata. Można spotkać jelenie, sarny, tchórze, borsuki, lisy, dziki oraz ponad 50 gatunków ptaków. W parku jest wiele znakowanych szlaków pieszych i rowerowych biegnących różnorodnym i pagórkowatym terenem.
WYSOKA
Miejscowość łącząca się od północy z Górą Świętej Anny, której początki sięgają czasów średniowiecza. Należała ona wówczas do klasztoru w Czarnowąsach. W centrum Wysokiej podziwiać możemy kościół św. Floriana zbudowany w połowie XV wieku i rozbudowany w stylu neobarokowym w latach 1933 – 1934. Na jego murach zachowały się resztki granitowych zdobień z 1580 roku. Ciekawostką związaną ze świątynią jest słynna w regionie ruchoma szopka bożonarodzeniowa – dzieło miejscowego proboszcza Jana Sachera. Inne wartościowe zabytki wioski to rzeźba św. Trójcy z 1748 przy skrzyżowaniu dróg Wysoka – Kadłubiec oraz pozostałości kamiennego wiatraka w stylu holenderskim z połowy XIX wieku widoczne z naszej trasy.
VIA REGIA / DROGA ŚWIĘTEGO JAKUBA
Historyczny szlak handlowy łączący Hiszpanię z Rosją, którego początkami były trakty budowane przez wojska rzymskie pomiędzy hiszpańską Galicją a Paryżem. Z czasem rozbudowano go przez Moguncję, Frankfurt, Erfurt i Lipsk do Łaby, a w Świętym Cesarstwie Rzymskim dobudowano odcinek ze Zgorzelca do Wrocławia, nazywając go „Drogą Wysoką”. Via Regia to także jedna z głównych nitek szlaku pielgrzymkowego św. Jakuba, który prowadzi do Santiago de Compostela w Hiszpanii. W Polsce Droga Świętego Jakuba oznakowana jest na odcinku od granicy ukraińsko-polskiej przez Rzeszów, Kraków, Piekary Śląskie, Opole, Wrocław, Legnicę i Lubań do Zgorzelca. W okolicach Góry Świętej Anny szlak biegnie z Kamienia Śląskiego, przez Ligotę Dolną, rezerwat „Biesiec”, Górę Świętej Anny, Kalwarię na Górze Świętej Anny, Porębę, Czarnocin i rezerwat „Boże Oko”. Szlak oznaczony jest charakterystyczną żółtą muszlą na niebieskim tle.
REZERWAT PRZYRODY „BIESIEC”
Rezerwat ten znajduje się w północnej części masywu Chełma, pomiędzy Wysoką, a Ligotą Dolną. Obejmuje on dwa wzniesienia – Biesiec i Wysoką Górę z ciekawymi skałami wapiennymi. Głównym atutem przyrodniczym rezerwatu jest stary las bukowy. Występuje tu aż 35 gatunków roślin chronionych i 26 gatunków roślin górskich. Również fauna rezerwatu jest bogata. Można tu spotkać wiele gatunków ptaków oraz kilka gatunków jaszczurek i węży – m.in. żmiję zygzakowatą i gniewosza plamistego.
REZERWAT PRZYRODY „LIGOTA DOLNA”
Rezerwat ulokowany jest na południowy wschód od Ligoty Dolnej, przy dawnym kamieniołomie, tuż za piecem wapienniczym zwanym „Ikarem z Ligoty”. To unikalny, florystyczny obszar chroniony z trzema charakterystycznymi zbiorowiskami roślinnymi – murawą kserotermiczną, murawą kserotermiczną ubogą oraz murawą naskalną. Występuje tu wiele rzadkich gatunków roślin. Ciekawostką rezerwatu jest len austriacki – typowa roślina stepowa, bardzo rzadko występująca w Polsce.
LIGOTA DOLNA
Niewielka miejscowość leżąca u podnóża północnych stoków masywu Chełma, na terenie gminy Strzelce Opolskie. Tuż za wioską znajduje się dawny kamieniołom wapienia triasowego z charakterystycznym piecem wapienniczym zwanym Ikarem z Ligoty. Nazwa ta pochodzi od znajdującej się na nim płaskorzeźby Ikara z 1939 roku, która symbolizowała niemiecką organizację paramilitarną NSFKK. Działała ona przy lotnisku szybowcowym powstałym w Ligocie w 1937 roku, w czasie II wojny światowej, należącym do Luftwaffe. O historii lotnictwa w Ligocie Dolnej przypomina niewielka Izba Tradycji Lotniczych zlokalizowana na centralnym placu wioski, w kamiennym budynku przypominającym ziemiankę. Znajdziemy w niej stare zdjęcia, dokumenty oraz drobne przedmioty związane z lotnictwem, jak choćby stare śmigło samolotowe. Co ciekawe, to nie jedyne muzeum w Ligocie Dolnej. Na jej skraju, przy drodze wojewódzkiej nr 409 ulokowało się jeszcze Muzeum Sztuki Sakralnej z największą w Polsce kolekcją obrazów świętych.
Miejscowość położona na wschód od Góry Świętej Anny, na terenie gminy Zdzieszowice. Jej nazwa oznacza małą osadę pośród olch. W średniowieczu stał tu zamek, który został zburzony podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Dziś w Oleszce podziwiać możemy neobarokową kaplicę Nawiedzenia NMP oraz zabytkową kapliczkę poświęconą ofiarom wojny trzydziestoletniej. Przez wioskę przebiega ścieżka dydaktyczna „Z Góry Św. Anny do Ligoty Dolnej”. Tuż przy niej, przy szlaku turystycznym w stronę Żyrowej wzniesiono pomnik upamiętniający 17-letniego powstańca śląskiego – Karola Chodkiewicza, który w miejscu tym został ciężko ranny, na skutek czego zmarł w drodze do szpitala.
SKRÓCONY PRZEBIEG TRASY
GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY (Rynek – ul. Strzelecka) • WYSOKA • Droga Świętego Jakuba / niebieski szlak rowerowy • rezerwat „Biesiec” • LIGOTA DOLNA (ul. Wiejska - Ikar) • zielony szlak rowerowy • OLESZKA • czarny szlak rowerowy • polna droga wzdłuż A4 • GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY (MOP przy A4 – niebieski Szlak III Powstania Śląskiego – amfiteatr – Pomnik Czynu Powstańczego – ul. Dunikowskiego – ul. Leśnicka – Rynek)
SZCZEGÓŁOWY PRZEBIEG TRASY
0,0 km • Góra Świętej Anny – Ligota Dolna
Długość odcinka – 5,7 km.
Wędrówkę rozpoczynamy na Rynku na Górze Świętej Anny. Kierujemy się ul. Strzelecką na północ. Zaraz za wiaduktem nad autostradą A4 skręcamy w lewo i po prawej stronie widzimy po chwili pozostałości zabytkowego wiatraka w Wysokiej. Idziemy prosto w kierunku MOP przy A4, obchodzimy je dookoła i wzdłuż autostrady kierujemy się asfaltową drogą w stronę masztu radiowego. Tuż przed nim skręcamy w prawo i 300 m dalej w lewo, wchodząc do lasu. Czeka nas teraz długie zejście prowadzące Drogą Świętego Jakuba i niebieskim szlakiem rowerowym przez rezerwat „Biesiec”. Na jego końcu wychodzimy z lasu. Po chwili przed nami rozpościera się piękny widok na położoną w dole Ligotę Dolną oraz widoczne w oddali Opole. Szlakiem turystycznym dochodzimy do centrum Ligoty Dolnej, gdzie warto zobaczyć położoną w centrum Izbę Tradycji Lotniczych oraz leżące na północnym skraju miejscowości Muzeum Sztuki Sakralnej.
5,7 km • Ligota Dolna – Góra Świętej Anny
Długość odcinka – 7,9 km.
Z Ligoty Dolnej kierujemy się na południe asfaltową drogą, którą biegnie zielony szlak rowerowy. Po chwili na wzgórzu po lewej stronie drogi widzimy zabytkowy piec wapienniczy z płaskorzeźbą Ikara. Idziemy ok. 2 km asfaltową drogą i docieramy do Oleszki. Tutaj na pierwszym skrzyżowaniu skręcamy w prawo, by obejrzeć zabytkową kaplicę Nawiedzenia NMP. Za kaplicą zawracamy, idąc dalej południową nitką ul. Wiejskiej, która za następnym skrzyżowaniem łączy się z czarnym szlakiem rowerowym wspinającym się na Górę Świętej Anny. Idziemy nim ok. 1 km do pieszego mostu nad autostradą A4. Tu opuszczamy czarny szlak i skręcamy w prawo, idąc dalej wzdłuż autostrady wąską ścieżką pośród drzew. Kilometr dalej dochodzimy do MOP przy A4. Tu skręcamy w prawo, na następnym zakręcie asfaltowej drogi idziemy kawałek prosto polną drogą w dół, by 100 m dalej skręcić w lewo i wejść na niebieski Szlak III Powstania Śląskiego. Trzysta metrów dalej nasz szlak zakręca o prawie 180˚ w prawo i Doliną Krowioka schodzi do amfiteatru na Górze Świętej Anny. Tu skręcamy w lewo i podchodzimy schodami po lewej stronie skalnego klifu wspinającymi się do Pomnika Czynu Powstańczego. Na górze idziemy ul. Dunikowskiego w kierunku centrum miejscowości. Dochodzimy do ul. Leśnickiej, na której skręcamy w lewo i po chwili docieramy do Rynku, gdzie kończymy naszą wędrówkę.
Przebieg trasy, opisy, zdjęcia i mapa:
Przemysław Supernak, SuperGlob