Trasa nr 2: Przez rezerwaty przyrody do Ligoty Dolnej (24,7 km)
Krótka, lecz momentami wymagająca wycieczka przyrodnicza przez rezerwaty przyrody w obrębie Parku Krajobrazowego Góra Świętej Anny. Na odcinkach biegnących obok rezerwatów Biesiec i Ligota Dolna przydadzą się terenowe opony. Spore fragmenty trasy biegną rzadko uczęszczanymi drogami gminny dostępnymi dla każdego rowerzysty. Dodatkowy skrót pomiędzy Ligotą Dolną a Kadłubcem pozwoli ominąć trudny, leśny podjazd z Ligoty i skrócić wycieczkę, dostosowując ją do możliwości mniej zawansowanych rowerzystów.
Szczegółowa mapa trasy:
CIEKAWE MIEJSCA NA TRASIE
Leśnica
Siedziba gminy, miasteczko liczące blisko 3 tys. mieszkańców, położone u stóp masywu Chełma i Góry św. Anny. Pierwsza wzmianka o Leśnicy pochodzi z 1217 roku. Miejscowość wzięła swoją nazwę od lasów kiedyś otaczających osadę. W centrum Leśnicy zachował się stary układ urbanistyczny wokół Rynku wraz z wieloma dawnymi budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi. Mimo niewielkich rozmiarów Leśnicy znajdziemy w niej kilka ciekawych zabytków i atrakcji. Turystów wypoczywających w okolicy z pewnością przyciągnie choćby kąpielisko miejskie znajdujące się przy drogach na Górę Świętej Anny i do Poręby, czy pięknie ukwiecony Park Miejski, doskonały do relaksu pośród zieleni. Tuż przy parku stoi pięknie odrestaurowany budynek dawnej stodoły, który pełni obecnie funkcje sali biesiadnej. Przy ul. Leśnickiej 10 znajduje się informacja turystyczna, w której dowiemy się wszystkiego, co najważniejsze o atrakcjach gminy i okolic.
Rynek w Leśnicy
Na Rynku w Leśnicy warto przyjrzeć się zabytkowym kamieniczkom z końca XIX i początku XX wieku. Przy południowej pierzei stoi zabytkowy posąg św. Jana Nepomucena z XVIII wieku. Jego autorem jest Johann Melchior Österreich. Z kolei przy wschodniej pierzei rynku stoi pomnik upamiętniający powstańców śląskich autorstwa opolskiego rzeźbiarza, Jana Borowczaka. Tuż obok pomnika znajduje się tablica z krzyżem powstańczym i napisami: „Miejsce walk powstańców śląskich” i „Chwała bohaterom”.
Kościół Trójcy Świętej w Leśnicy
Barokowa świątynia z drugiej połowy XV wieku stojąca nieopodal leśnickiego Rynku. We wnętrzu zachowały się: klasycystyczna chrzcielnica, ambona, obrazy i rzeźby z XVIII i XIX wieku, a także kamienna płyta nagrobna z XVII wieku z inskrypcją w języku czeskim, na której przedstawiono Fryderyka von Schneckenhausa, wójta Leśnicy oraz jego żonę Helenę Bogdanowską. Warto także zwrócić uwagę na inne płyty nagrobne poświęcone nieznanym postaciom oraz żelazną płytę z 1571 roku z herbami Jana von Kochtitzkiego i jego żony Faustyny. Tuż przed kościołem od strony Parku Miejskiego widać dwie zabytkowe kolumny i fragment starego bruku. To pozostałości po dawnej stodole.
Kościół cmentarny pw. Najświętszej Marii Panny w Leśnicy
Położony jest w północnej części miasta, na wzgórzu, na którym ulokował się cmentarz. Świątynię zbudowano stylu gotyckim w XV wieku. Na cmentarzu okalającym świątynię zachowało się wiele starych nagrobków mieszkańców Leśnicy.
Małe Muzeum Leśnickie – galeria sztuki
Znajduje się w niewielkim budynku obok kościoła, na tyłach leśnickiego Rynku. W muzeum poznamy historię Leśnicy i okolic Góry Świętej Anny, obejrzymy stare zdjęcia, przedmioty codziennego użytku, a także czasowe wystawy obrazów i rzeźb. Czasem odbywają się tu również odczyty, prelekcje i inne imprezy kulturalne.
Siedem źródeł w Leśnicy
Nigdy nie zamarzające źródłu położone przy drodze z Leśnicy do Poręby. Wody z źródła zasilają potok Padół, kiedyś napędzający leśnickie młyny. Dziś to ujęcie wody pitnej dla miasta i gminy.
Góra Świętej Anny (miejscowość)
Położona na wzgórzu Góra Świętej Anny jest jedną z najpiękniejszych miejscowości na Opolszczyźnie. Jej historia związana jest od wielu wieków z kultem św. Anny. Dziś to nie tylko cel licznych pielgrzymek, ale także jedno z najprężniejszych centrów turystycznych w regionie. W centrum miejscowości znajdziemy liczne punkty gastronomiczne, sklepiki z pamiątkami, a także dobrze rozwiniętą bazę noclegową. Są tu również muzea, galeria sztuki, a nawet letni tor saneczkowy, doskonała atrakcja nie tylko dla dzieci.
Sanktuarium św. Anny
Jeden z najważniejszych ośrodków kultu na Śląsku. Położone w centrum miejscowości na stromym wzgórzu, na które prowadzą z Rynku schody zwieńczone zabytkową bramą. Duchowym sercem sanktuarium jest bazylika z relikwiami i figurą św. Anny Samotrzeciej, będąca obiektem religijnego kultu już od końca XV wieku. Wnętrze kościoła zapiera dech bogactwem zdobień i dzieł sztuki sakralnej. Przepiękny dziedziniec przed kościołem zwany jest Rajskim Placem. Pod jego arkadami stoi 15 stuletnich konfesjonałów. Obok bazyliki wznosi się spory gmach Klasztoru Franciszkanów, a u jej podnóża, w danym kamieniołomie – Grota Lurdzka.
Kalwaria na Górze Świętej Anny
Niezwykle miejsce kultu i licznych pielgrzymek. Na pagórkach położonych na wschód od bazyliki, pomiędzy Górą Świętej Anny, Leśnicą i Porębą zbudowano ponad trzydzieści kapliczek. Ich fundatorem był hrabia Georg Adam von Gaschin, który zlecił budowę w 1700 roku Domenicowi del Signore. Budowę, którą wzorowano na Kalwarii Zebrzydowskiej ukończono w 1709 roku. Wewnątrz szlaku biegnącego przez wszystkie kapliczki znajduje się wielka łąka z ołtarzem papieskim, przy którym mszę odprawiał Jan Paweł II podczas jednej ze swoich wizyt w Polsce.
Amfiteatr na Górze Świętej Anny
Plenerowy amfiteatr zbudowano w miejscu dawnych kamieniołomów w latach 30-tych XX wieku, po dojściu do władzy Hitlera. Miał on być sceną pompatycznych wieców partyjnych NSDAP i pomieścić ok. 50 tysięcy widzów, z czego 27 tys. na miejscach siedzących. Na skale nad amfiteatrem zamiast Pomnika Czynu Powstańczego stała wówczas rotunda mieszcząca sarkofagi bojowników organizacji Selbstchuz poległych w 1921 roku w walkach z polskimi powstańcami. Tuż przy amfiteatrze stoi zabytkowy piec wapienniczy – pozostałość dawnego kamieniołomu. Warto przespacerować się również wąwozem przy amfiteatrze, w którym możemy obejrzeć ciekawe formy skalne i geologiczne.
Pomnik Czynu Powstańczego na Górze Świętej Anny
Wzniesiono go w 1955 roku na skale nad amfiteatrem, w miejscu dawnej, niemieckiej rotundy. Jego projektantem był słynny polski rzeźbiarz – Xawery Dunikowski. Pomnik w stylu socrealistycznym upamiętnia powstańców śląskich, którzy zginęli podczas intensywnych walk prowadzonych w tym regionie. W pobliżu Góry Świętej Anny zachowało się kilka ich grobów, rozrzuconych po okolicy. Warto zwrócić uwagę na kamienie, którymi wyłożony jest plac wokół oraz drogi dojazdowe od pomnika. Pochodzą one z Jury Krakowsko-Częstochowskiej i można na nich zauważyć liczne odciski morskich stworzeń i prehistorycznej roślinności.
Park Krajobrazowy Góra Świętej Anny
Jeden z trzech parków krajobrazowych na terenie Opolszczyzny. Zajmuje on obszar o powierzchni ponad 5 tys. hektarów wokół masywu Chełma z najwyższym wzniesieniem Wyżyny Śląskiej – Górą Świętej Anny (408 m) zwaną również Górą Chełmską. Rozległy teren obejmuje 5 gmin i zawiera 6 rezerwatów przyrody: Góra św. Anny, Ligota Dolna, Lesisko, Grafik, Boże Oko i Biesiec. Występuje tu ok. 800 gatunków roślin, w tym 31 chronionych. Również fauna jest tu bogata. Można spotkać jelenie, sarny, tchórze, borsuki, lisy, dziki, oraz ponad 50 gatunków ptaków. W parku jest wiele znakowanych szlaków pieszych i rowerowych biegnących różnorodnym i pagórkowatym terenem.
Rezerwat Geologiczny Góra Świętej Anny
Góra Świętej Anny to dawny wulkan o czym przypomina rezerwat geologiczny zlokalizowany na terenie dawnego kamieniołomu w południowej części wioski. W jego centrum widać niewielki wulkaniczny stożek, który powstał w kalderze po poprzednim, większym wulkanie. Wokół rezerwatu wytyczono piękną widokowo ścieżkę dydaktyczną z licznymi tablicami opisującymi proces tworzenia się wulkanów. Powstały tu również punkty widokowe z ławkami. W wyraźnie zarysowanym kotle ogrnicz0nym od północy sporym klifem spotkać można sympatyczne stadko owiec wypasane na łąkach rezerwatu.
Rezerwat przyrody Biesiec
Rezerwat ten znajduje się w północnej części masywu Chełma, pomiędzy Wysoką, a Ligotą Dolną. Obejmuje on dwa wzniesienia – Biesiec i Wysoką Górę z ciekawymi skałami wapiennymi. Głównym atutem przyrodniczym rezerwatu jest stary las bukowy. Występuje tu aż 35 gatunków roślin chronionych i 26 gatunków roślin górskich. Również fauna rezerwatu jest bogata. Można tu spotkać m.in. wiele gatunków ptaków oraz kilka gatunków jaszczurek i węży – m.in. żmiję zygzakowatą i gniewosza plamistego.
Rezerwat przyrody Ligota Dolna
Rezerwat ulokowany jest na południowy wschód od Ligoty Dolnej, przy dawnym kamieniołomie, tuż za piecem wapienniczym zwanym Ikarem z Ligoty. To unikalny, florystyczny obszar chroniony z trzema charakterystycznymi zbiorowiskami roślinnymi – murawą kserotermiczną, murawą kserotermiczną ubogą oraz murawą naskalną. Występuje tu wiele rzadkich gatunków roślin. Ciekawostką rezerwatu jest len austriacki – typowa roślina stepowa, bardzo rzadko występująca w Polsce.
Ligota Dolna
Niewielka wioska leżąca u podnóża północnych stoków masywu Chełma, na terenie gminy Strzelce Opolskie. Tuż za wioską znajduje się dawny kamieniołom wapienia triasowego z charakterystycznym piecem wapienniczym zwanym Ikarem z Ligoty. Nazwa ta pochodzi od znajdującej się na nim płaskorzeźby Ikara z 1939 roku, która symbolizowała niemiecką organizację paramilitarną NSFKK. Działała ona przy lotnisku szybowcowym powstałym w Ligocie w 1937 roku, w czasie II wojny światowej należącym do Luftwaffe. O historii lotnictwa w Ligocie przypomina niewielka Izba Tradycji Lotniczych zlokalizowana na centralnym placu wioski, w kamiennym budynku przypominającym ziemiankę. Znajdziemy w niej stare zdjęcia, dokumenty oraz drobne przedmioty związane z lotnictwem, jak choćby stare śmigło samolotowe. Co ciekawe, to nie jedyne muzeum w wiosce. Na jej skraju, przy drodze wojewódzkiej nr 409 ulokowało się jeszcze Muzeum Sztuki Sakralnej z największą w Polsce kolekcją obrazów świętych.
Wysoka
Miejscowość łącząca się od północy z Górą Świętej Anny, której początki sięgają czasów średniowiecza. Należała ona wówczas do klasztoru w Czarnowąsach. W Wysokiej podziwiać możemy kościół św. Floriana zbudowany w połowie XV wieku i rozbudowany w stylu neobarokowym w latach 1933 – 1934. Na jego murach zachowały się resztki granitowych zdobień z 1580 roku. Ciekawostką związaną ze świątynią jest słynna w regionie ruchoma szopka bożonarodzeniowa – dzieło miejscowego proboszcza Jana Sachera. Inne wartościowe zabytki wioski to rzeźba św. Trójcy z 1748 przy skrzyżowaniu dróg Wysoka – Kadłubiec oraz pozostałości kamiennego wiatraka w stylu holenderskim z połowy XIX wieku.
Kadłubiec
Niewielka wioska położona pomiędzy Wysoką a Dolną. W wiosce warto zwrócić uwagę na zabytkowy wiatrak typu holenderskiego z połowy XIX wieku oraz na murowaną kaplicę z tego samego okresu.
Poręba
Wioska położona na terenie Parku Krajobrazowego Góra Świętej Anny, w malowniczym i głębokim wąwozie. Na terenie wioski znajduje się klika kapliczek wchodzących w skład annogórskiej Kalwarii, a także okazały kościół Wniebowzięcia NMP stojący przy domu opieki. Przy kościele postawiono pomnik Edmunda Bojanowskiego, założyciela Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP.
PRZEBIEG TRASY (24,7 km)
LEŚNICA (Rynek – ul. Góry Świętej Anny) – GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY – (ul. Leśnicka – Rynek – ul. Strzelecka) – WYSOKA (MOP przy A4) – NIEBIESKI SZLAK ROWEROWY - REZERWAT PRZYRODY BIESIEC – LIGOTA DOLNA – ZIELONY SZLAK ROWEROWY – WYSOKA (MOP przy A4 – ul. Strzelecka – droga techniczna przy A4) - KADŁUBIEC (wiatrak – ul. Wiejska – tunel pod A4) – PORĘBA – CZARNY SZLAK ROWEROWY – LEŚNICA (kąpielisko – ul. Góry Świętej Anny – Rynek)
Na wycieczkę wyruszamy z Rynku w Leśnicy. Kierujemy się na północny zachód, ul. Góry Świętej Anny. Na rozwidleniu dróg przy kąpielisku w Leśnicy, skręcamy łagodnie w lewo, zgodnie z drogowskazem do Góry Świętej Anny. Czeka nas teraz długi (ok. 2,5 km), ale w miarę łagodny podjazd aż do Zajazdu Góra Świętej Anny. Tuż przed nim skręcamy ostro w prawo i podjeżdżamy po długim łuku w lewo do centrum Góry Świętej Anny. Mijamy Rynek i kierując się dalej główną drogą, przejeżdżamy przez wiadukt nad A4 i zaraz za nim skręcamy w lewo. Po chwili z prawej strony widzimy pozostałości zabytkowego wiatraka w Wysokiej, a przed sobą Miejsce Odpoczynku Podróżnych przy A4. Okrążamy je i jedziemy dalej niebieskim szlakiem rowerowym. Droga zakręca tuż przed masztem radiowo-telewizyjnym w prawo, a później w lewo i wjeżdża do lasu. Sześćset metrów dalej dojeżdżamy do dużego skrzyżowania leśnych szlaków, na którym jedziemy prosto niebieskim szlakiem. Cały ten odcinek możemy alternatywnie przejechać ścieżką wzdłuż południowej nitki autostrady (opis poniżej). Jadąc trasą główną (niebieski szlak rowerowy), za masztem radiowym czeka nas jeden z najdłuższych zjazdów na terenie parku krajobrazowego prowadzący przez rezerwat przyrody Biesiec. Po trzech kilometrach dojeżdżamy nim do Ligoty Dolnej. Tu warto na chwilę skręcić w lewo, by dojechać do zabytkowego pieca wapienniczego z płaskorzeźbą Ikara. Tuż za nim znajduje się rezerwat przyrody Ligota Dolna.
Jadąc trasą główną, po dojeździe do Ligoty Dolnej skręcamy w prawo. W centrum wioski mijamy maleńkie muzeum lotnictwa znajdujące się w kamiennym budynku na centralnym placu wsi. Na jej końcu, przy drodze wojewódzkiej nr 409 znajduje się kolejne muzeum – Muzeum Sztuki Sakralnej. Zaraz za głównym placem Ligoty skręcamy w prawo, na zielony szlak rowerowy. Dojeżdżamy do Ligoty Górnej, gdzie skręcamy w prawo i przejeżdżamy przez całą wioskę czerwonym szlakiem rowerowym i niebieskim szlakiem pieszym. Teraz czeka nas prawie dwukilometrowej długości podjazd. Jeśli chcecie go ominąć, zamiast skręcać w prawo na czerwony szlak, pojedźcie prosto, by drogą gminną dojechać przez Wysoką do Kadłubca, gdzie powrócicie na trasę główną. Podjeżdżając czerwonym szlakiem przez las, docieramy do dużego skrzyżowania leśnego niedaleko masztu radiowego, przez które jechaliśmy na początku wycieczki. Tu skręcamy w lewo i mijając masz radiowy i MOP Wysoka, dojeżdżamy do głównej drogi wylotowej z Góry Świętej Anny, na której skręcamy w lewo. Skręcamy w pierwszą ulicę w prawo i dojeżdżamy do drogi technicznej wzdłuż autostrady A4. Jedziemy nią aż do zabytkowego wiatraka w Kadłubcu. Tu zjeżdżamy do głównej ulicy, skręcamy w prawo i zaraz za ostatnimi zabudowaniami znów w prawo, przejeżdżając po chwili pod autostradą A4. Sześćset metrów dalej dojeżdżamy do poprzecznej drogi, na której skręcamy w prawo i zjeżdżamy do Poręby. Jedziemy rzadko uczęszczaną asfaltową drogą przez całą wieś. Tuż za nią wjeżdżamy do Leśnicy, mijamy kąpielisko, skręcamy w lewo i dojeżdżamy do Rynku, gdzie kończymy wycieczkę.
ALTERNATYWNA TRASA GÓRA ŚWIĘTEJ ANNY – REZERWAT BIESIEC
UWAGA! Trasa terenowa dla posiadaczy rowerów górskich.
Wyjeżdżając z Góry Świętej Anny w stronę Wysokiej, skręcamy tuż przed mostem nad autostradą A4 w lewo i jedziemy w stronę Miejsca Odpoczynku Podróżnych Góra Świętej Anny. Okrążamy je dookoła i trzymamy się drogi technicznej wzdłuż A4. Tuż za MOP-em po lewej stronie mijamy pole, za którym droga techniczna odbija w lewo, a my jedziemy prosto wąską ścieżką przy samej autostradzie. Czeka nas teraz mocno terenowy odcinek o długości ok. 1 km z długim zjazdem do przejścia dla zwierząt nad A4. Przejeżdżamy nim na drugą stronę autostrady, skręcamy w prawo i dalej jedziemy krótki odcinek czerwonym szlakiem rowerowym. Dwieście metrów dalej szlak zakręca w lewo i dojeżdżamy do dużego, leśnego skrzyżowania szlaków turystycznych. Tu skręcamy w lewo i dalej jedziemy zgodnie z główną trasą wycieczki.
Trasa nr 2 - Przez rezerwaty przyrody do Ligoty Dolnej.pdf (365,12KB)
opis trasy, zdjęcia i mapa:
Przemysław Supernak, SuperGlob